رسانه طرفداری همچنان معتقد است باید برای ساخت سیستم کمک داور ویدیویی به نوابغ ایرانی و نخبه های وطنی اعتماد کرد اما در حال حاضر که فرصت چندانی تا شروع لیگ جدید نمانده، عاقلانه ترین راه، واردات این سیستم برای استفاده کوتاه مدت است... هیچ تولید کننده داخلی، چه نخبه هایی که شروع به طراحی نرم افزار کردند و ایده هایشان در فیفا پذیرفته شده و چه شرکت های دانش بنیانی که تجربه های پراکنده ای در این زمینه دارند، در مقطع فعلی حداقل تا سال 2024 موفق به دریافت مجوز و ساخت انبوه این سیستم نخواهد شد. آیا عقل و منطق می گوید تا سال 2024 منتظر تولید نمونه ایرانی وی ای آر بمانیم؟ فوتبال خودمان را با دست خودمان از تکنولوژی محروم نکنیم...

اشتباهات داوری در لیگ 21 ثابت کرد برای برگزاری یک رقابت سالم و جوانمردانه به سیستم کمک داور ویدیویی نیاز داریم اما با وجود این نیاز مبرم و ضروری، مافیای داوری علاقه مند است لیگ 22 را هم بدون حضور VAR برگزار کند.

به گزارش طرفداری، اشتباه فدراسیون سابق و اصرار این فدراسیون به واردات تجهیزات فیک شرکت مشکوک هنگ کنگی که بیشتر شبیه ست تاپ باکس بود باعث شد پروژه وی ای آر در ایران پیچیده شود.

داوران و فوتبال ایران قربانی استراتژی اشتباه

لیگ برتر 21 بدون وی ای آر برگزار شد و اشتباهات وحشتناک داوری که بعضا جای برنده و بازنده را عوض می کرد، نشان داد اگر می خواهیم یک لیگ سالم داشته باشیم، باید از وی ای آر استفاده کنیم. رسانه طرفداری از همان روز اول که بحث استفاده از وی ای آر و واردات آن مطرح شد، اعلام کرد تمایل دارد فدراسیون فوتبال به جای واردات، از نخبه های ایرانی حمایت کند تا ایران هم صاحب این تکنولوژی شود. اما متاسفانه فدراسیون قبلی و در ادامه فدراسیون موقت چنان این موضوع را پشت گوش انداختند که حالا عملا فرصتی باقی نمانده که فدراسیون بخواهد به وی ای آر ایرانی فکر کند.

در آینده قطعا می توان با حمایت از جوانان نخبه ایرانی و با استفاده از ایده های خلاقانه نخبه های بومی مشابه این تکنولوژی را در ایران ساخت اما بی منطق ترین کار دنیا این است که تا زمان ساخته شدن این تکنولوژی در ایران، فوتبال خودمان را از داشتن وی ای آر محروم کنیم. چنین کاری فقط مافیای داوری را خوشحال می کند. تیم ها تنها بازنده این اتفاق نیستند و داوران ما هم از نبود وی ای آر آسیب می بینند چرا که از همتایان خارجی خود عقب می مانند و شانس قضاوت در سطوح بالای بین المللی را از دست می دهند.

رسانه طرفداری معتقد است در کوتاه مدت بهترین کار برگزاری یک فراخوان و خرید سیستم کمک داور ویدیویی از شرکت های خارجی واجد شرایط است تا هرچه زودتر فوتبال ایران به وی ای آر مجهز شود اما قطعا در بلند مدت باید برنامه فدراسیون حمایت از تولید کننده های داخلی باشد تا ایران هم به صف کشورهایی بپیوندد که خودشان تکنولوژی سیستم کمک داور ویدیویی را ساخته اند.

VAR بومی؛ سراب یا واقعیت؟ چرخ هایی که از اول اختراع می شود!

مدتی است از تست موفق سیستم VAR بومی و ظلمی که تاکنون در حق نخبه های ایرانی که تکنولوژی VAR را بومی سازی کرده اند و لزوم دفاع مردمی از آن سخن گفته می شود و حتی پویش و کارزار جمع آوری امضا برای حمایت از آن به راه افتاده و نامه هایی از وزارت ورزش و مجمع تشخیص مصلحت نظام خطاب به فدراسیون فوتبال نیز در حمایت از آن ارسال شده است می گذرد.

اکنون نیز از راهرو های وزارت ورزش شنیده می شود به دنبال فشار برخی از شرکت های داخلی و جنجال های پیش آمده به دنبال همکاری انجام شده فدراسیون فوتبال با شرکت مشکوک و هنگ کنگی SimplyLive، احتمال دارد این وزارت در پاسخ به نامه استعلام اخیر فدراسیون فوتبال مبنی بر درخواست همکاری با شرکت های خارجی، همکاری با کلیه شرکت های بین المللی مورد تایید FIFA را با توجه به ظرفیت های بومی سازی داخلی ممنوع اعلام کرده و توصیه به بومی سازی این تکنولوژی در داخل کشور کند.

بدون تردید واضح است که حمایت و پشتیبانی از اراده نخبه های ایرانی در جهت خودکفایی و تامین نیاز های کشور، اصلی ضروری است که همه مردم و مسئولین به خصوص در سال حمایت از تولید دانش بنیان باید از آن دفاع کنند. از سوی دیگر، معطل کردن نیاز های فوری کشور و ایجاد انحصار برای برخی از شرکت های ایرانی از عوارض خطرناک و مسموم افراط در این موضوع و پرت شدن از آن سوی بام است که تجربه تلخ آن را حداقل در بازار خودرو و لوازم خانگی به وضوح شاهد بوده ایم. بنابراین همواره باید ظرفیت واقعی سطح تکنولوژی تولید محصولات و ارایه خدمات از سوی شرکت های ایرانی مورد ارزیابی دقیق قرار گرفته و پس از مقایسه هزینه و فرصت نسبت به سایر گزینه های در دسترس داخلی و بین المللی، تصمیم گیری کرد.

متاسفانه تاکنون شاهد این بوده ایم که افرادی از سیاست های کشور مبنی بر حمایت از تولید داخل و حمایت از نخبگان علمی سو استفاده کرده و از طریق ظرفیت برنامه های صدا و سیما جهت تبلیغ و معرفی محصولات خیالی خود بهره برداری می کنند که ساخت خودرو آبسوز یا ساخت بوگاتی ملی و معرفی کودکان نخبه ایرانی که در بخش هایی از منزل خود موفق به غنی سازی اورانیوم یا طراحی خودرو برای شرکت تسلا شده اند، تنها چند نمونه از آن است که این موارد ممکن است سایر دستاوردهای واقعی و ممتاز تولید دانش بنیان در کشور را هم خدشه دار کند. رسانه طرفداری حامی و پشتیبان تولیدات بومی و ملی بر مبنای امکان سنجی علمی و عملیاتی است اما ورزش کشور نباید معطل برخی ادعاهای بی پایه و اساس غیر کارشناسانه و سودجویانه برخی جریانات شود.

بنابراین سوالی که مطرح می شود این است که رسانه ها و سازمان های مختلف تا چه میزان صحت ادعای افراد و شرکت ها را از نظر علمی و حقوقی بررسی می کنند؟ ادعا هایی که اگر به صورت دقیق بررسی نشود تنها موجب تمسخر آن از سوی متخصصین آگاه شده و دستمایه طراحی کاریکاتور می شود و پیاده سازی تکنولوژی در ورزش حتی اگر تحقق پیدا کند، سرنوشتی مشابه با بازار های انحصاری خودرو و لوازم خانگی پیدا خواهد کرد. در ادامه به چالش های پیش روی شرکت های ایرانی که باید به صورت شفاف نسبت به ارایه راه حل برای آن اقدام کند اشاره خواهیم کرد. 

تامین سیستم Multichannel Recording and Slow Motion Instant Replay

سیستم ضبط تصویر چند کاناله و بازپخش بی درنگ تصاویر به صورت آهسته، در واقع هسته اصلی سیستم VAR است که وظیفه نمایش و پردازش تصاویر ورودی از کانال ها و دوربین های مختلف را بر عهده دارد.

مشابه این قابلیت با امکانات بسیار ضعیف تر از سوی دستگاه های ضبط دیجیتال ویدیو (DVR ) در سیستم دوربین های مداربسته ارایه می شود که نمونه آن در برنامه جوکر با اجرای سیامک انصاری و یا حتی در واحد های نگهبانی و سرایداری مجتمع های مختلف قابل مشاهده و بررسی است.

به صورت خلاصه، تفاوت سیستم ضبط و بازپخش برنامه جوکر یا سیستم های موجود در واحد سرایداری با سیستم VAR در 3 بخش است.

اما نکته ای که سیستم VAR را بسیار پیچیده می کند، لزوم پیاده سازی قابلیت بازپخش به صورت چند کاناله از حداقل 4 و حداکثر 32 کانال به صورت همزمان و با لدرنگ از ورودی پخش زنده و نه فایل ویدیویی از قبل ضبط شده است که بازپخش تمامی کانال ها که زوایای مختلف یک صحنه حساس داوری را نمایش می دهد، باید در حد میلی ثانیه با یکدیگر همزمان سازی یا Sync شده باشد چرا که داوران جهت تصمیم گیری در خصوص یک صحنه، باید زوایای مختلف را به صورت کاملا همزمان مورد بررسی قرار دهند و امکان پس و پیش بودن بازپخش تصاویر از کانال های مختلف وجود ندارد.

قابلیت بازپخش از 1 الی 4 ورودی پخش زنده معمولا نیز از سوی سوییچ های سخت افزاری و حتی نرم افزاری موجود در استودیو های تلویزیونی و حتی خودرو های سیار SNG صدا و سیما ارایه می شود ولی پیچیدگی سیستم VAR زمانی احساس می شود که ساده ترین سیستم های VAR، نیاز به انجام بازپخش از حداقل 4 الی 8 ورودی پخش زنده به صورت بالدرنگ و از چند زاویه همزمان را دارند.

بنابراین، سیستم های بازپخش کننده تصاویر از ورودی زنده برای 4 کانال و بیشتر هیچ کاربردی حتی در بازار پخش برنامه های عادی صدا و سیما ندارد و تنها مختص بازار Production Sports Live یا تولید برنامه زنده رویداد های ورزشی است.

آیا سیستم برنامه جوکر، قابل استفاده در فوتبال است؟

در برنامه جوکر 36 عدد دوربین معمولی از طریق 9 عدد سیستم بازبینی و 9 مانیتور هر کدام 4 دوربین مجزا دارند و از سوی تعداد زیادی از عوامل در مدت زمان طولانی بازبینی می شوند و ورودی تصویر از نوع استاندارد تلویزیونی 25 الی 30 فریم در ثانیه است ولی در اتاق فرمان ویدیویی یا Room Operation Video تعداد مانیتور ها، داوران و کمک داوران ویدیویی بسیار محدود بوده و این عوامل باید ورودی تصاویر زنده از نوع 60 الی 340 و در مواردی 960 فریم در ثانیه را به صورت بالدرنگ و همزمان از طریق تنها 1 سیستم متمرکز چند زاویه بررسی کرده و نتیجه را از طریق سیستم بازبینی و ارتباط رادیویی یکپارچه به اطلاع داور اصلی مسابقه برسانند.

ضمن اینکه تشخیص موارد آفساید، باید از طریق نرم افزار تخصصی VOL مورد تایید و دارای تاییدیه FIFA انجام شود. بنابراین ضمن تشکر از طنازی عوامل محترم برنامه جوکر، باید اعلام کرد این سیستم قابلیت استفاده در مسابقات رسمی FIFA را ندارد و سیستم مورد نیاز دارای پیچیدگی های فراوانی است و بازبینی تصاویر پیش از برنامه جوکر، در تمام واحد های سرایداری مجهز به دوربین مدار بسته از سال ها قبل انجام شده است.

تعویض قاب دستگاه خارجی، به معنای تولید بومی است؟  

سیستم motion Slow ویژه تولید برنامه زنده رویداد های ورزشی که هسته اصلی سیستم VAR و ساده ترین بخش آن است که شرکت های بومی ادعای بومی سازی این بخش را دارند، این سیستم فقط از سوی شرکت های انگشت شماری در جهان که به بازار ها و شبکه های تلویزیونی بین المللی دسترسی دارند تولید شده است و تاکنون هیچ شرکتی در ایران موفق به تولید این سیستم به صورت بومی نشده است.

در یک مورد قاب دستگاه سیستم motion Slow تولید شده از سوی یک شرکت معروف بین المللی (EVS) بازگشایی شده و تنها یک قاب و روکش بومی و تولید ملی بر روی آن نصب شده و تحت عنوان سیستم بومی در بخش های مختلف خبری معرفی شده است. حتی در دستگاه بومی ظاهر دستگاه و ترتیب، نام و جنس دکمه های دستگاه EVS هم همان است و تغییر نکرده است.

اقدامی که می تواند باعث نقض قوانین مالکیت فکری بین المللی شود.

مدل کنترلر ارایه شده از سوی یک شرکت بومی (سمت چپ) و تشابه ظاهری و عملکردی غیر قابل انکار با مدل شرکت EVS (سمت راست)؛ حتی ترتیب و نام کلید های عملگر مشابه است

نرم افزار های VOL و GLT: بومی ارایه نمی کنیم، چون الزام نیست

سیستم VAR علاوه بر سخت افزار، دوربین ها و هسته بازپخش آهسته تصاویر (Slowmotion) از نرم افزار های ویژه و تخصصی نظیر تشخیص خط آفساید مجازی (VOL) استفاده می کند که دارای تکنولوژی سطح بالایی است. شرکت های ایرانی تا کنون هیچ ادعایی مبنی بر پیاده سازی عملیاتی سیستم VOL نداشته اند ولی ادعا کرده اند که این نرم افزار جزو نیازمندی های الزامی پیاده سازی VAR در کشور ها از نظر FIFA نبوده و بنابراین لزومی بر طراحی و استفاده از این نرم افزار وجود ندارد.

بر اساس قوانین بورد بین المللی فوتبال (IFAB)، نرم افزار VOL جزو الزامات اولیه و حداقلی سیستم VAR نیست، ولی الزامات هر تورنمنت از سوی سازمان برگزار کننده آن تعیین می شود. همانگونه که در مسابقات انتخابی جام جهانی قطر، استفاده از VOL از سوی سازمان برگزار کننده (AFC) برای کشور های عضو الزامی تعیین شده بود. بنابراین ادعای برخی از شرکت های ایرانی که می گویند این نرم افزار ضروری و الزامی نیست، صحت ندارد.

حقوق مالکیت بین المللی

حقوق مالکیت یا به اصطالح Patent عمده نرم افزار ها و روش های مورد استفاده در سیستم VAR از سوی شرکت های انگشت شماری در جهان به مدت 20 سال ثبت بین المللی شده است که همین مساله باعث ایجاد انحصار برای برخی از شرکت های بین المللی و غول های رسانه ای شده که این موضوع یکی از موانع اصلی بومی سازی به خصوص در بخش نرم افزار این سیستم در کشور های مختلف است. به عنوان مثال حقوق مالکیت فکری سیستم پردازنده ویدیو برای تعقیب توپ در کلیه بازی های مبتنی بر توپ (فوتبال، والیبال و ...) تحت عنوان Video processor systems for ball tracking in ball games به شماره WO2001041884A1 ثبت بین المللی شده است و فعالیت و تولید محصول بومی در این حوزه ممکن است باعث نقض برخی حقوق مالکیت فکری بین المللی شود.

تامین سیستم ارتباط رادیویی و ارتباط داخلی

هیچ شرکتی در جهان، موفق به بومی سازی کامل سیستم VAR نشده است چرا که هیچ شرکتی به تنهایی در تمام زمینه های سخت افزار، نرم افزار و ... متخصص نیست و تمامی شرکت ها در صورت همکاری های بین المللی بخش هایی از این سیستم را فراهم کرده و شرکت های چند ملیتی به ثبت رسانده اند. یکی از بخش ها و پازل های مهم این سیستم، سیستم ارتباط رادیویی و سیستم ارتباط داخلی داوران و دستیاران است که باید به صورت یکپارچه با سیستم VAR عمل کند و مکالمات صوتی را به صورت همزمان (sync) شده با تصویر تحت لیسانس و به صورت مورد تایید FIFA ذخیره کند تا از سوی مقامات نظارتی داخلی و بین المللی در صورت لزوم بازبینی شده و صوت های تبادل شده مورد بررسی و شنود مجدد قرار گیرد.

سازگاری با رابط کاربری لمسی

در نسل جدید سیستم های VAR، استفاده از کنترلرهای قدیمی جهت انجام باز پخش منسوخ شده و جهت بالا بردن سرعت انجام بازپخش از سوی داوران ویدیویی، رابط لمسی پیشرفته ارایه شده که کار با سیستم VAR را به سادگی کار با دستگاه لمسی موبایل کرده است.

رابط کاربری لمسی به عنوان یک تکنولوژی جدید فعال از سوی شرکت های بومی ارایه نشده است.

پشتیبانی از قابلیت های پخش تبلیغات و اسپانسرینگ

سیستم های مدرن VAR، دارای قابلیت درج تبلیغات و اسپانسرینگ برای صحنه های بازپخش VAR از طریق نرم افزار یکپارچه استودیو مجازی به صورت بلادرنگ هستند که در صورت ارایه نشدن این نرم افزار از سوی شرکت های بومی، ظرفیت های درآمدزایی از این سیستم از دست خواهد رفت.

ارایه پوشش بیمه بین المللی یکی از الزامات FIFA جهت ارایه لایسنس و تایید شرکت های VAR، عقد قرارداد پوشش بیمه بین المللی به ارزش 5 میلیون فرانک سوئیس است. رقمی نجومی که برای شرکت های بومی که به بازار های بین المللی جهت ارایه و فروش خدمات خود دسترسی ندارند به صرفه نیست. ضمن اینکه شرکت های بیمه بین المللی تحت شرایط تحریم عموما با شرکت های ایرانی همکاری نمی کنند.

لایسنس FIFA و برچسب تاییدیه کیفیت Fifa quality

فیفا بر اساس استاندارد های جدید کنترل کیفیت تعیین شده موسوم به برنامه FQP، وظیفه بررسی کیفیت تجهیزات، سخت افزار و نرم افزار های تولید شده از سوی شرکت های مختلف را به موسسات فنی مستقل از FIFA واگذار کرده است.

در حال حاضر موسسه RISE سوئد وظیفه بررسی سخت افزار و نرم افزار های مربوط به VAR را بر عهده دارد. هر شرکتی در جهان که توانایی فنی جهت تولید تجهیزات VAR را داشته باشد در ابتدا باید درخواست خود را به ایمیل org.fifa@quality ارسال کرده و پس از دریافت تاییدیه اولیه FIFA به موسسه مربوطه معرفی شود تا پس از پرداخت هزینه های لازم شامل هزینه اجاره استادیوم و ... محصولات خود را به صورت رسمی و عملیاتی آزمایش کند. در صورت موفقیت شرکت ها در آزمون های بسیار سختگیرانه این موسسات، شرکت های مورد تایید می توانند پس از پرداخت هزینه لایسنس سالیانه و عقد قرارداد پوشش بیمه بین المللی، به میزان حداقل 5 میلیون فرانک سوییس، حق امتیاز استفاده از برچسب Quality FIFA را دریافت کنند و پس از آن به فدراسیون ها و باشگاه ها خدمات ارایه کنند.

دسترسی نداشتن به بازار های بین المللی از سوی شرکت های بومی

سیستم VAR، یک سیستم کاملا تخصصی برای ورزش فوتبال است که شرکت های خارجی از طریق دسترسی به بازارهای بین المللی موفق به سود آوری و جبران هزینه های تحقیقاتی و تولید خود می شوند. باید توجیه اقتصادی استفاده از سیستم های بومی بررسی شود تا هزینه های دسترسی نداشتن شرکت های بومی به بازارهای بین المللی، به باشگاه ها و فوتبال کشور تحمیل نشود.

زمان بندی دریافت تاییدیه از FIFA

به صورت معمول دریافت لایسنس FIFA پروسه 1 الی 3 ساله دارد که پس از صدور گواهی و به دلیل تغییرات و به روز رسانی تکنولوژی و ضوابط مربوطه، این گواهی فقط برای 2 سال معتبر است. آیا فوتبال ایران باید چندین سال دیگر معطل و منتظر دریافت لایسنس از سوی شرکت های بومی شود؟ آیا تضمینی جهت ارایه به موقع سیستم VAR بومی به فوتبال کشور و به روز رسانی آن با توجه به ظهور تکنولوژی های جدید و ضوابط سخت گیرانه تر FIFA وجود دارد؟

تجربه و ایده داریم، ولی محصول قابل لمس نه!

تعداد زیادی از شرکت های دانش بنیان ایرانی که سابقه انجام پروژه های مشابه در حوزه انتقال و پردازش تصویر را دارند، مشتاق و آماده بومی سازی سیستم VAR در ایران هستند ولی به علت وجود نداشتن تضمین عقد قرارداد با فدراسیون برای بازار داخلی، عمده این شرکت های مدعی فاقد محصولات سخت افزاری و نرم افزاری آماده و قابل لمس هستند و تا تولید محصول عملیاتی فاصله زیادی دارند.

سو استفاده مافیای داوری از شرکت های دانش بنیان

به نظر می رسد ادعای بومی سازی سیستم VAR مورد استقبال مافیای داوری و مخالفین ورود VAR قرار گرفته و آن را دستمایه تاخیر در استفاده از تکنولوژی در ایران به بهانه حمایت از شرکت های دانش بنیان و تولید بومی قرار داده اند. در صورتی که اقدام صحیح تر آن است که از ظرفیت های شرکت های مورد تایید FIFA استفاده شده و به صورت موازی تحقیق و توسعه شرکت های بومی نیز با حمایت فدراسیون فوتبال انجام شود و چنانچه این شرکت ها موفق به دریافت گواهی تاییدیه از FIFA شدند، از ظرفیت های آنان استفاده شود. بنابراین دریافت تاییدیه تکنولوژی برای این سیستم از راهرو های FIFA و موسسات فنی تحت نظر آن محقق خواهد شد و نه از راهرو های وزارت ورزش و ارگان های حاکمیتی.